یکی از مهم‌ترین مسائلی که در تمامی محیط‌ها با آن سروکار داریم، کیفیت هوای داخلی است که فعالیت و سلامت تمامی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. امروزه این حقیقت برای همه اثبات شده است هوایی که تنفس می‌کنیم رابطۀ تنگاتنگی با سلامت ما دارد. بنابراین، بهبود کیفیت هوای محیط امری بسیار حیاتی است. برای این کار به دستگاه تصفیه‌کنندۀ هوا نیاز دارید که در این مطلب پس از بررسی اهمیت بهبود کیفیت هوا، به معرفی این دستگاه‌ها می‌پردازیم.
نحوۀ نظارت و بهبود کیفیت هوا در محیط داخلی
حقیقت این است که محیط هوای داخلی بسیار آلوده‌تر از هوای بیرون است. ما به طور معمول روزانه 15000 لیتر هوا تنفس کرده و 90% وقت خود را در این محیط‌ها می‌گذرانیم. چه در خانه و محل کار و چه در حین رفت و آمد و وسایل نقلیه. طبق گفتۀ سازمان بهداشت جهانی، میزان آلودگی هوای داخلی 8 برابر هوای خارجی است.
این آلودگی‌ها به دنبال عدم هوادهی و یا تهویۀ منظم ایجاد شده که سبب افزایش بیشتر آلاینده‌ها در محیط داخلی است.
طبق تحقیقات انجام شده، این میزان آلودگی در محیط‌های کاری با طراحی باز بسیار بیشتر خواهد بود. کارکنان این نوع دفاتر و ادارات هوایی حدود 10 تا 20 برابر آلوده‌تر از هوای بیرون را تنفس می‌کنند.
قوائد کلی بهبود کیفیت هوای داخلی
عموماً کنترل کیفیت هوای داخلی طبق دو مقیاس کلی انجام می‌شود:
- حفظ حجم هوا در میزان حداقلی
- اطمینان از وجود هوای تعویضی به میزان 25 متر مکعب در هر ساعت
ما در این مطلب محیط‌های مد نظر را با توجه به نوع سنجش کیفیت هوا به سه دستۀ کلی تقسیم می‌کنیم:
- محیط‌هایی بدون آلاینده شیمیایی و بهداشتی که آلودگی‌های موجود در هوا صرفاً به دلیل حضور افراد است.
- اماکن بهداشتی
- مکان‌هایی که دارای آلاینده‌های خطرناک مانند مواد شیمیایی، گاز، بخار و ذرات جامد و مایع معلق در هوا هستند.
دفاتر و محیط‌های کاری با طراحی باز جزو دستۀ اول یعنی بدون آلایندۀ خاص هستند. این مراکز موظف‌اند که محیط کاری را به تجهیزات و سیستم‌های تهویه دستی یا مکانیکی مجهز کنند.
به طور مثال، قانون کشور فرانسه حداکثر میزان گردوغبار در هوای دمی طی 8 ساعت کاری را 10 میلی‌گرم بر متر مکعب در نظر می‌گیرد. این مقدار برای گردوغبار قابل تنفس 5 میلی‌گرم است.
پیشنهاد ویژه: خرید فن کویل گرین
مضرات وجود هوای بی‌کیفیت و آلوده در محیط کاری
بد بودن کیفیت هوای محیط کاری اثرات مخرب زیادی را به دنبال دارد، چه برای سلامت کارکنان و چه فعالیت و راندمان کاری و به طبع آن ضرر اقتصادی مجموعه و حتماً باید توجه به بهبود کیفیت هوا را در اولویت قرار دهید. وجود آلاینده در هوای محیط می‌تواند سلامت کارکنان را به خطر بیندازد. متداول‌ترین اثر آن می‌تواند عدم تمرکز، احساس خستگی و سردرد باشد اما گاهاً منجر به علائم شدیدتر مانند خشکی مخاط یا سوزش مجاری تنفسی می‌شود.
علاوه بر این، افرادی که نسبت به ذرات و آلاینده‌ها و بد بودن کیفیت هوا حساس‌تر هستند، دچار آسیب‌های روماتیک (رومانیسم)، چشمی، تنفسی و آلرژی خواهند شد.
ترفندهایی برای بهبود کیفیت هوا
1. استفاده از هوای خارجی
زمانی که دما و رطوبت هوای خارجی مساعد است، درها و پنجره‌ها را باز کنید تا هوا به داخل هدایت شود. هوای آزاد و نور طبیعی خورشید سبب حفظ تازگی هوا و گردش آن می‌شود. حداقل هفته‌ای یک بار این کار را انجام دهد تا هوای داخلی کاملاً تعویض شود.
تهویۀ طبیعی هوا می‌تواند سبب بهبود هوا و حذف آلاینده‌های موجود در هوای داخلی شود. نمونه‌هایی از تهویه طبیعی شامل موارد زیر هستند:
- باز کردن درب و پنجره‌ها
- بستن پره‌های سایه‌بان پنجره‌ها
مطالعه بیشتر: راهنمای انتخاب سایز تهویه مطبوع خانگی
2. استفاده از دستگاه تصفیه هوا
دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند با استفاده از فیلترهای مخصوص آلاینده‌های هوای محیط را حذف کنند. همچنین شما می‌توانید علاوه بر ذرات گردوغبار، با استفاده از فیلترهای کربن در دستگاه تصفیه هوا، گازها و مواد شیمیایی را نیز حذف و به بهبود کیفیت هوا کمک کنید.
3. تعویض منظم فیلترها برای بهبود کیفیت هوا
حتی اگر به طور منظم سیستم‌های گرمایشی یا دستگاه تصفیه هوای خود را سرویس می‌کنید، برای جلوگیری از بازگشت آلاینده‌ها به هوای محیط، حتماً به تعویض فیلترها توجه داشته باشید.
4. استفاده از گیاه آپارتمانی
خیلی از گیاهان به عنوان تصفیه‌کنندۀ هوا شناخته می‌شوند زیرا می‌توانند سموم هوا را جذب و به بهبود کیفیت هوا کمک کنند. توجه کنید که عموماً قارچ‌ها در محیط مرطوب و اطراف گیاهانی رشد می‌کنند که مرتباً آبیاری می‌شوند. پس باید همیشه این گیاهان را بررسی و آن‌ها را تمیز کنید. مثلاً گیاهانی مانند گندمی قادرند بنزن، فرمالدئید، کربن مونوکسید و زیلین را از هوا جذب کنند.
5. بررسی وسایل محیط کار
عایق‌کاری، فرش، وسایل چوبی کمپرس شده و نقاشی‌ها تا مدت زمان خیلی زیادی مواد شیمیایی به هوا آزاد می‌کنند. این آلاینده‌ها به چشم نمی‌آیند اما اثرات مخرب زیادی را به همراه دارند. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، تا حد امکان کمتر از این وسایل استفاده کنید، وسایل کهنه و اضافی را دور بریزید و دفتر کار را همیشه تمیز و بهداشتی نگه دارید.
6. استعمال دخانیات را در محیط کاری ممنوع کنید
دود سیگار آلاینده‌های شیمیایی زیادی را وارد محیط می‌کنند. مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای افراد غیر سیگاری مضرات زیادی را از جمله عفونت گوش، آسم و سرطان ریه را به دنبال خواهد داشت. پس با ممنوع کردن سیگار در محیط بسته می‌توانید به بهبود کیفیت هوا در محیط کمک کنید.
7. مرتباً کانال و دریچه‌های سیستم‌ها را تمیز کنید
سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی هوای گرم یا خنک را در محل کار شما به گردش در می‌آورند. به مرور زمان گردوغبار، ذرات، قارچ باکتری و حشرات مرده در کانال‌ها انباشته می‌شوند. این آلودگی‌ها همراه با بوی بد با هوا به محیط اتاق وارد و پخش می‌شوند. تا حالا به این فکر کرده‌اید که چرا در محیط کاری دائما عطسه و آبریزش بینی دارید؟ این امر قطعاً به دلیل وجود آلاینده، تمیز نبودن کانال و عدم استفاده از دستگاه تصفیه‌کنندۀ هواست.
اهمیت هوادهی، تهویه و تصفیۀ هوای محیط (سه وجهی)
هوادهی یا تهویه دستی مزایای بسیار زیادی را به دنبال دارد. این کار سبب افزایش هوای تازه و تعویض آن در محیط شده و غلظت آلاینده‌ها، به خصوص آلاینده‌های شیمیایی، را کاهش می‌دهد و باعث بهبود کیفیت هوا در محیط می‌شود.
با این وجود، هوادهی همیشه پاسخگوی نیازهای محیط نیست، چرا که بعضی از دفاتر به خاطر استانداردهای خاص خود پنجره ندارند. پس هوادهی صرفاً برای محیط‌های ساختمانی قابل استفاده است. در ادامه به شرح هر وجه می‌پردازیم تا اهمیت این سه وجهی و دستگاه‌های مکمل را درک کنید.
هوادهی چیست؟
اغلب ساختمان‌ها مجهز به سیستم‌های تهویۀ مکانیکی با قابلیت کنترل و دارای یک یا دو جریان هستند. این سیستم وظیفۀ هدایت هوای داخلی به بیرون و تعویض آن با هوای خارجی را دارد.
فایدۀ اصلی تهویه، رقیق کردن آلاینده‌ها، کاهش رطوبت هوای محیط و کاهش غلظت کربن‌دی‌اکسید است.
نکاتی پیرامون عملکرد سیستم تهویه:
- فعالیت تجدیدی آن به نسبت افزایش سرعت بیشتر می‌شود، یعنی بالا بودن میزان جریان هوا سبب افزایش مصرف انرژی خواهد شد. درست مانند وقتی که دمای هوای خارجی کمتر از هوای داخلی است و سیستم گرمایشی برای جبران اختلاف دما فعالیت خود را افزایش می‌دهد.
- از آن‌جایی که در اغلب موارد این سیستم‌ها روی سقف نصب می‌شوند، اثر کمتری بر ذرات معلق در هوا و بهبود کیفیت هوا دارند. در واقع، برخی از آلاینده‌ها معلق در هوا اما بیشتر آن‌ها نزدیک به کف زمین هستند. به علاوه، تعداد خیلی کمی از دستگاه‌های تهویه هوا به فیلتر ذرات مجهز هستند و همچنین تأثیری بر دفع دیگر آلودگی‌ها مانند ویروس و باکتری ندارند.
سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی با اینکه هوایی با دمای مطلوب را برای افراد فراهم می‌کنند، اثرات مخربی بر کیفیت هوا دارند و میزان آلاینده‌ها را افزایش می‌دهند.
همچنین، سیستم‌های خنک‌کننده می‌توانند سبب پراکندگی بیشتر آلاینده‌ها ( گرده و گردوغبار) شده و مقاومت و ماندگاری ذرات ویروسی در محیط را افزایش دهند.
به طور کلی، یک سیستم تهویه مناسب نیاز ضروری محیط کاری است چرا که سبب کاهش میزان کربن‌دی‌اکسید هوای داخلی و رقیق شدن غلظت آلاینده‌ها می‌شود. اما با این حال کارایی کافی برای حذف آلاینده‌ها را ندارد. به همین دلیل دستگاه تصفیه هوا به عنوان یک سیستم مکمل برای بهبود کیفیت هوا عمل کرده و سه وجهی «هوادهی، تهویه، تصفیه» را تکمیل می‌کند.
نحوۀ عملکرد دستگاه تصفیه هوا
دستگاه تصفیه هوا مشکلاتی را که توسط سیستم تهویه ایجاد شده جبران می‌کند. هنگام نصب یک سیستم تهویه مکانیکی، دستگاه تصفیه هوا به منظور فراهم کردن هوای تازه و بر اساس تعداد نفرات فعال در محیط نصب می‌شود.
با این وجود، این تعداد می‌تواند افزایش یابد و از ظرفیت برنامه‌ریزی شده بیشتر شود. مثل اتاق جلسات، اتاق استراحت و غیره.
در این شرایط عملکرد یک سیستم تهویه بسیار ناکارآمد خواهد بود. بالعکس، دستگاه تصفیه‌کنندۀ هوا با بیشتر شدن تعداد افراد اتاق به صورت خودکار سرعت فعالیت خود را با افرایش حجم آلاینده‌ها بالا می‌برد.
به علاوه، شما می‌توانید با سنسورهای هوشمند در بعضی از دستگاه‌های تصفیه هوا، میزان آلاینده‌ها و همچنین درجۀ کیفیت هوا را روی مانیتور مشاهده کنید.
برخلاف سیستم‌های گرمایشی و خنک کننده، دستگاه تصفیه هوا هیچ دخالتی در تنظیم دما و میزان رطوبت هوای اتاق ندارد. در صورت خشک شدن هوا توسط سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، این سیستم‌ها اثرات مضری همچون خشکی مخاط و چشم خواهند داشت.
جمع بندی
هوای تمیز و با کیفیت در محیط کاری می‌تواند سبب افزایش کیفیت فعالیت کارکنان شود زیرا تاثیر مستقیمی بر آسایش آن‌ها در محیط دارد. در واقع کارکنان در این شرایط از تمرکز و راندمان بیشتر برخوردارند که سبب کاهش بیماری و به طبع مرخصی آنان خواهد شد. بنابراین برای افزایش راندمان فعالیت کارکنان و بهبود کیفیت هوای محیط، حتماً خرید دستگاه تصفیه‌کنندۀ هوای گرین را در اولویت قرار دهید.
سؤالات متداول
دستگاه های تصفیه هوا با توجه به نوع فیلتر به سه دسته بندی فیلتر HEPA، پری فیلتر و فیلتر کربن تقسیم بندی می‌شوند
این مسئله به نوع دستگاه وابسته است اما عموماً باید فیلترها را هر 6 الی 8 ماه تعویض کرد.
همیشه! اما اگر نگران سروصدا و هزینۀ قبوض هستید می‌توانید اغلب اوقات آن را روی سرعت کم تنظیم کنید.
